Linda Duits: ‘Homo’s, pas op voor backlash’

Deze column verscheen eerder op Brainwash: Podium voor verrassende ideeën.

De Amsterdamse Pride zou de Pride niet zijn zonder klagers. Het grote gemopper, zowel vooraf als naderhand, is onderdeel van het ritueel – net als de provincialen die om half 10 klaar zitten op hun campingstoeltjes. Er is van alles om tegen te foeteren. De blote billen tijdens de botenparade of juist het gebrek eraan, de commercialisering danwel de politisering, de herrie en het afval. Ongemerkt is er de laatste jaren een nieuwe klacht bijgekomen. Eentje die zorgen baart omdat het om veel meer gaat dan boe-roepen. Hij lijkt namelijk sterk op de backlash tegen de Tweede Feministische Golf.

Deze grief borrelt op het internet, in de reaguurderspanelen van GeenStijl en onder de trollen van Twitter. ‘De homo-emancipatie is voltooid, dus houd nou op met drammen!’ klinkt het. De Pride zou niet alleen niet meer nodig zijn, nu nog hameren op LHB-rechten zou zelfs averechts werken. Het zou de welwillende tolerantie van het volk wel eens kunnen doen afbrokkelen, zo dreigen deze stemmen.

Ik schrijf expres alleen LHB (lesbiennes, homo’s en biseksuelen), want de uitgebreide letterreeks LHBTQIA is deze groep een doorn in het oog. Transgender mensen hoeven sowieso niet op hun sympathie te rekenen, laat staan dat er ruimte is voor ‘modieuze’ identiteiten als queer, intersekse en aseksueel.

‘Volgens de “antidrammers” moeten we niet af van homo-emancipatie, maar moeten we er wel over ophouden’

De manier waarop de Pride wordt weggewenst is geniepig: het is niet de homo-emancipatie an sich die wordt afgewezen. Die was hartstikke goed en belangrijk, we zijn hier immers geen barbaren. Het omhelzen van homorechten is een teken van westerse beschaving geworden, een marker van wij tegen zij (de zij zijn vooral de moslims). Volgens de ‘antidrammers’ moeten we dus niet af van homo-emancipatie, maar moeten we er wel over ophouden.

Hetzelfde gebeurde in de jaren 90. Gretig gevoed door de media werd het feminisme dood verklaard. De Tweede Golf, die in Nederland eind jaren 60 was begonnen, was weggeëbd. Eerder al werd er door commentatoren een onderscheid gemaakt tussen de goede vrouwenbeweging en de slechte: het deel dat een legitieme strijd voerde en het deel dat te ver ging.

‘Hetzelfde gebeurde in de jaren 90. Gretig gevoed door de media werd het feminisme dood verklaard’

Er klinken dreigende stemmen dat homo-emancipatie voltooid zou zijn, en het dus tijd is om op te houden met drammen. Dit soort backlash vormt een reëel gevaar.

Het laatste was het beeld waarmee ik volwassen werd. De emancipatie, zo leerden ik en mijn generatiegenoten, was voltooid en nu moest het uit zijn. We waren die feministen wel erkentelijk, maar ze hadden in onze ogen geen relevantie meer. Het ging namelijk goed met iedereen, de Spice Girls gaven alle meisjes girl power en de kleine verschillen die er nog waren, waren óf een kwestie van tijd, óf van onveranderlijke biologie. En als er nog emancipatiebeleid gevoerd moest worden, dan moest het gaan over het redden van migrantenvrouwen en hun zusters in Afrika en Azië, de arme stumperds die niet zo ver gevorderd waren als wij.

Binnen genderstudies noemen we die doodverklaring postfeminisme. Het wordt gezien als een ondermijning van de verdiensten van de Tweede Golf. In Backlash: The Undeclared War Against American Women uit 1991 betoogt journalist Susan Faludi dat er een antifeministische terugslag heeft plaatsgevonden: een ‘pre-emptive strike that stops women long before they reach the finish line’.

‘Voor een hele generatie meisjes werd feminisme een vies woord’

Die eindstreep was, wellicht ten overvloede, dus helemaal niet bereikt. Het bleek geen kwestie van tijd: veel van de onderwerpen die speelden in de Tweede Golf waren niet verholpen, zoals seksueel geweld, gebrekkige economische zelfstandigheid en ongelijke verdeling van zorgtaken. Dat waren geen problemen van migranten en hun kinderen, het waren en zijn problemen die huidskleur, klasse, seksualiteit enzovoorts overstijgen – al weten we wel dat de kruising tussen zulke factoren extra kwetsbaar maakt. Er is nog meer dan genoeg werk aan de feministische winkel, zoals het huidig enthousiasme van jonge mensen voor de genderzaak laat zien.

Backlash is dus te keren, maar de schade is groot geweest. Voor een hele generatie meisjes werd feminisme een vies woord. De strijd werd gestaakt waardoor ongelijkheid voortduurde. Op sommige vlakken werd de klok zelfs teruggedraaid: zo is het speelgoed van nu veel meer seksegesegregeerd dan vroeger.

‘Wettelijke gelijke behandeling is nog niet helemaal bereikt, en is bovendien niet hetzelfde als maatschappelijke acceptatie’

Terugslag tegen LHBTQIA-acceptatie vormt daarom een reëel gevaar. In Nederland zijn grote stappen gezet in de juridische gelijkstelling van holebi’s, maar die is nog niet bereikt – zo mogen bloedbanken nog steeds homo’s weigeren en is discriminatie op basis van seksuele geaardheid niet expliciet verboden. Er wordt al jaren tevergeefs gestreden voor een meerouderwet. Wettelijke gelijke behandeling is bovendien niet hetzelfde als maatschappelijke acceptatie.

‘Homo’ is nog steeds het meest voorkomende scheldwoord voor jongens op scholen. Heteronormativiteit (de alledaagse druk om heteroseksueel te zijn) is een van de redenen dat niet-hetero’s meer psychische problemen, neiging tot suïcidaliteit en stemmings-, angst- en ­persoonlijkheidsstoornissen kennen. Antihomogeweld vormt een dagelijkse bedreiging, terwijl rechters zelfs in evidente gevallen dit geweld niet als zodanig willen bestraffen. Wat de acceptatie van transgender- en intersekse personen betreft staan we pas in de startblokken– zelfs alleen maar het erkennen van deze identiteiten is voor veel Nederlanders een brug te ver.

Maar toch klinken er dus stemmen dat we klaar zijn en dat het nu uit moet zijn met het aandacht vragen. Ook nu wordt gezegd dat de problemen die er nog leven toe te schrijven zijn aan nieuwkomers. Ook dat is geen feitelijke observatie, maar net als met de backlash tegen feminisme onderdeel van een moedwillige ondermijning van emancipatie. Het grote verschil met toen: we doorzien nu hoe deze conservatieve schofterigheid werkt.

Over de auteur(s)

Linda Duits

Linda Duits

Schrijf mee

Wil jij helpen met het creëren van leuke content voor en door LHBT+? Bekijk hieronder onze vacatures.

Voorbinddiscours

Gastredacteur Laurie schrijft over het imago van de voorbinddildo nu en hoe dat door de eeuwen heen is veranderd.

Homo's en bloeddonatie
Nieuws

Bloed Genoeg

#BloedGenoeg Eens in de zoveel tijd zie ik op mijn social media een bericht van een vriend of vriendin die vol trots beschrijft hoe hij

Lees verder »